ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΧΡΗΣΤΙΔΗ: Το σπαθί του Καραμπίνα

Πολλοί και εξ ιδίας επισκέψεως γνωρίζουν την ωραίαν και υπερήφανον δια τα καλά της τέκνα Καστορίαν, την Βυζαντινήν αυτήν πόλιν της Δ. Μακεδονίας, διότι οι παλαιοί κάτοικοί της ήσαν εξόριστοι δια πολιτικούς λόγους μεγιστάνες και λοιποί άρχοντες Βυζαντινοί. Έτσι εξηγείται και το πλήθος των εκκλησιών της, 72 τον αριθμόν, πολλαί των οποίων είναι πολύ αρχαίαι.

Εις την Καστορίαν λοιπόν εις το βόρειον μέρος της (απόζαρι) υπάρχει και η διακεκριμένη παλαιά οικογένεια Καραμπίνα. Η οικία της είναι μεγάλη και παλαιά, όχι όμως παλαιοτέρα της του Τσατσαπά, κειμένης εις την ιδίαν παραλίαν με άλλας αρχαίας, διότι αύτη χρονολογείται ότι εκτίσθη το έτος 1752.

Εις την παραλίμνιον αυτήν οικίαν, όπου έπινεν τον πρωινόν καφφέν του ο αείμνηστος Ιωάννης Καραμπίνας εμάνθανε τα νέα της ημέρας από τας υδροφόρους γυναίκας –διότι τότε έπινον το νερό της λίμνης– εγεννήθη και εμεγάλωσεν ο αείμνηστος Ιωάννης Καραμπίνας, συγγενής των επιζώντων απογόνων της πατριαρχικής αυτής οικογενείας.

Ως γνωστόν, τον καιρόν εκείνον της Τουρκοκρατίας, οι κάτοικοι της Δ. Μακεδονίας: Καστοριείς, Σιατιστινοί, Κοζανίται, Κλεισουριείς κλπ. εταξίδευον εις την Ευρώπην και κατά προτίμησιν εις την Βιέννην, Παρίσι, Μόναχον, Βερολίνον κλπ.

Μεταξύ των ταξειδιωτών αυτών, οι οποίοι ηυδοκίμουν, επλούτιζον και ελάμβανον ανώτερα πολιτικά αξιώματα (βαρώνοι, δήμαρχοι κλπ.), αναφέρεται και ο αείμνηστος Καστοριεύς Καραμπίνας, εξασκών την ιατρικήν εις το Βελιγράδιον.

Λέγεται περί αυτού ότι, όταν ησθένησε βαρέως ο Βασιλεύς της Σερβίας, εκλήθη και αυτός ως ιατρός να επισκεφθή τον ασθενή Βασιλέα. Από την πρόσκλησιν αυτήν, ως διηγείτο ο ίδιος ο ιατρός, κατεθορυβήθη, διότι ως ταπεινόφρων Μακεδών, ησθάνετο την μειονεκτικότητά του απέναντι των Ευρωπαίων ιατρικών προσωπικοτήτων και διαπρεπών καθηγητών του.

Δεν ηδύνατο όμως ν’ αρνηθή την επίσκεψιν, αν και ενδομύχως ηύχετο και διακαώς επεθύμει αυτό. Η θέσις του ήτο κρίσιμος και παρεξηγήσιμος και ουδεμία δικαιολογία εχώρει. Έπρεπεν αφεύκτως την επομένην να επισκεφθή τον άρρωστον Βασιλέα και να διατυπώση την ιατρικήν του διάγνωσιν.

Αλλά τι ήτο αυτός εν συγκρίσει προς τας εξόχους εκείνας Ευρωπαϊκής φήμης ιατρικάς προσωπικότητας; Τι θα διέκρινεν εις τον ασθενή; Αν έλεγε καμμιάν ανοησίαν, διέτρεχε κίνδυνον η ζωή του και θα απωρφανίζετο η αγαπητή εν Καστορία οικογένειά του.

Ευρέθη προ φοβερού διλήμματος: Ν’ αρνηθή, αλλά να τιμωρηθή, ή να μεταβή και λέγων ανοησίας πάλιν να τιμωρηθή; Τότε, ως από μηχανής Θεός, ήλθον εις τον νουν του οι Άγιοι Ανάργυροι οι θαυματουργοί, οι οποίοι τιμώνται κατ’ εξοχήν εις την Καστορίαν και προς τιμήν των υπάρχει εν Καστορία πολύ αρχαία Βυζαντινή Εκκλησία σχήματος Σταυρού.

Μικρός, αλλά και ως ιατρός εσύχναζεν ο αείμνηστος Καραμπίνας εις την εν λόγω Εκκλησίαν, η οποία δεν είναι και πολύ μακράν της οικίας του. Εις τους αγίους και θαυματουργούς αυτούς Αναργύρους αφιέρωσεν ολόκληρον την νύκτα με εκτενή, θερμήν και κατανυκτικήν προσευχήν και παρεκάλει αυτούς όπως βοηθήσουν να κάμη καλήν και ορθήν διάγνωσιν της ασθενείας του Άνακτος.

Και πράγματι, όπως πάντοτε και τότε, η προσευχή του εισηκούσθη και ο αείμνηστος ιατρός εθαυματούργησε. Την πρωίαν της επομένης σεμνός και ταπεινός, αλλά σταθερός και βέβαιος προσέρχεται εις το Παλάτιον, εξετάζει τον υψηλόν ασθενή και αποφαίνεται περί της ασθενείας γνώμην, την οποίαν ησπάσθησαν και οι έξοχοι θεράποντες ιατροί, συνεμορφώθησαν προς την διάγνωσιν του ιατρού Καραμπίνα, εχρησιμοποίησαν την υποδειχθείσαν θεραπείαν και διέσωσαν την ζωήν του Άνακτος.

Φαντάζεσθε την χαράν του διασωθέντος Βασιλέως και του Παλατίου! Τότε ο Βασιλεύς δια να ευχαριστήση τον σωτήρα του ιατρόν Καραμπίναν επρότεινε να προσληφθή ως ιατρός του Παλατίου, αλλ’ ο ταπεινόφρων ιατρός έχων το γνώθι σαυτόν δεν απεδέχθη την τιμητικήν και κερδοφόρον εκείνην θέσιν, ως φιλόπατρις προσεποιήθη ότι ήτο ανάγκη να επιστρέψη εις την Καστορίαν, δια να επισκεφθή την προ πολλών ετών αποχωρισθείσαν οικογένειάν του.

Τότε υπεχώρησεν ο Βασιλεύς εις την δικαίαν επιμονήν του ιατρού και εκτός του μεγάλου χρηματικού ποσού έδωκεν εις τον αείμνηστον ιατρόν και ένα σπαθί αδαμαντοκόλλητο, ως δώρον αναμνηστικόν.
Ο αείμνηστος ιατρός επανελθών εις Καστορίαν εκρέμασε το αδαμαντοκόλλητο αυτό Βασιλικό σπαθί εις το μεγάλο δωμάτιο της υποδοχής εις θέσιν περίοπτον, ώστε να το θαυμάζουν όλοι οι εξ άλλου λίαν περίεργοι Καστοριείς.

Το σπαθί αυτό σώζεται ακόμη εις την αρχοντικήν αυτήν οικογένειαν με την διαφοράν όμως ότι είναι πεπλατυμένο, ληστευμένο, πώς; Απλούστατα. Κατά την εποχήν του αλησμονήτου Μακεδονικού αγώνος το 1900, οπότε εγίνοντο συχνότεραι έρευναι υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως δι’ όπλα, πολεμοφόδια και απηγορευμένα βιβλία –τότε εκάησαν πολλά αρχαία, σπάνια βιβλία– κατηγορήθησαν και οι αδελφοί Καραμπίνα Ιωάννης και Κύρος ιατρός, ότι είχον όπλα.

Κατά την γενομένην κατ’ οίκον έρευναν δεν εύρον μεν όπλα, αλλά έλαβον το περίφημον σπαθί. Επειδή όμως ο αείμνηστος ιατρός ηγαπάτο υπό των Τούρκων, διότι μόνον οι ιατροί ετιμώντο υπό των Τούρκων και εγένοντο δεκτοί εις τα χαρέμια των, όπως διεπίστωσε τούτο και ο μέγας πατριώτης αείμνηστος Αδαμάντιος Κοραής, ιατρός επίσης, ηναγκάσθησαν να επιστρέψουν το σπαθί αλλά ηκρωτηριασμένο, ληστευμένο, διότι αφήρεσαν όλα τα ανεκτίμητα διαμάντια, τα οποία προσέδιδον εις το σπαθί λαμπρότητα, μεγαλοπρέπειαν και μεγάλην επιβλητικότητα.

Αλλά και εις την πληγωμένην αυτήν κατάστασιν το εν λόγω σπαθί μαρτυρεί την θερμήν πίστην εις τους αγίους και θαυματουργούς Αναργύρους και την ειλικρινή αγάπην προς την ωραίαν και υπό πάσαν έποψιν ανωτέραν παντός επαίνου αγαπητήν μας Καστορίαν του ιατρού αειμνήστου εκείνου Καραμπίνα παππεπιπάππου των σημερινών απογόνων του, οι οποίοι ηκολούθησαν τα ίχνη του και ανεδείχθησαν αντάξιοι αυτού.

Φωτογραφία: Η βόρεια πλευρά της Καστοριάς, το 1916.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28 Φεβρουαρίου 2019, αρ. φύλλου 975.

 Το κείμενο –που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1961 στο περιοδικό της Φλώρινας Αριστοτέλης (τεύχος 30)– επιμελήθηκε η κ.Σ. Ευθυμιάδου-Παπασταύρου, δασκάλα-συγγραφέας, που διδάσκει στο δημοτικό σχολείο Μαυροχωρίου-Γερμανός Χρηστίδης (1883-1969). Το σχολείο πήρε το όνομα του σπουδαίου αυτού λογίου, επειδή το Μαυροχώρι έχει την τιμή να είναι η γενέτειρά του.