Α. 29.12.2016 Φίλος της παρέας, ας είναι του Δημοτικού, είναι και φίλος της Γραμματικής: «Για πετάξου ως το περίπτερο…». Ρωτά πώς εξηγείται η κατάληξη –ξου, ενώ λέμε: κόψε, ρίξε, πεταξέ το, κλπ. Το πετάξου (εσύ), όπως το προφυλάξου, είναι προστακτική αορίστου του ρήματος της δημοτικής πετάγομαι (γιατί πετιέσαι εσύ στην κουβέντα…). Πετάχθηκα – πετάξου, όπως φυλάχθηκα – φυλάξου, δέχθηκα – δέξου, παρατάχθηκα – παρατάξου, κλπ. Και το πετάγομαι τι είναι; Τι άλλο παρά εξέλιξη του αρχαίου πέτομαι. Η γλώσσα μας είναι αυτή, ίδια από την εποχή του Ομήρου ως σήμερα.
Β. Λουκόμι. Χωριό 1χλμ έξω από το Τσοτύλι. Παλαιότερα είχε άλλο όνομα. Κάποτε μετακινήθηκαν οι κάτοικοι και έκτισαν το σημερινό χωριό. Και το όνομα αυτού; Από την φράση: αλλού πήγε η κώμη, αλλού κώμη, ο λαός το είπε Λουκόμι (με αφαίρεση του αλ-, το έκανε και ουδέτερο).
Γ. Θυμίζω παρόμοια γλωσσική εξέλιξη στην λέξη περιοχής του Βοίου: Το ξάι, που είναι ξύλινο δοχείο, με το οποίο μετρούσαν οι μυλωνάδες (που συνήθως και...έκλεβαν) τα αλεστικά, δηλαδή έπαιρναν την αμοιβή τους για την άλεση. Αυτό ήταν το ξάι, εξέλιξη της παλαιάς, ελληνιστικής λέξεως: το εξάγιον (εξάγω;), το εξάγιν – ξάι. (λατινικά: exagium = ζυγός, ζύγισμα).
Δ. Στο Βόιο επίσης οι χειρόμυλοι ακούουν… στο όνομα: χειρόμπλα (με αποσιώπηση του ύψιλον και επένθεση του πι).
Ε. 29.12.2016 Το καρούτι (και η καρούτα;). Όποιος φίλος γνωρίζει την προέλευση της λέξεως, ας με ενημερώσει. Το καρούτι του υδρόμυλου είναι ο ξύλινος (συνήθως) ή πέτρινος αγωγός, η κατασκευή του οποίου ήταν έτσι, ώστε το νερό να καταπίπτει με ορμή, για να κινητοποιεί την μυλόπετρα.
Στ. 25.12.2016 Από σχετικό δημοσίευμα του συναδέλφου Αλέξ. Μπακαΐμη σημείωσα την αρχαία ρήση: ο άμητος έσεται (έσται) πολύς. Ο άμητος (λέξη ομηρική) = ο θερισμός (μεταφορικώς η αμοιβή). Ο αμητήρ = ο θεριστής (από το ομηρικό ρήμα αμάω = θερίζω, κόβω). Συναντάται στους αρχαίους η λέξη ως ο αμητός (όπως ο τρύγητος και ο τρυγητός.
Ζ. 15.12.2016 Τοπικός τύπος. Νομοσχέδιο που θα αφορά την επέκταση της χρήσης του πλαστικού χρήματος, βάση του οποίου όλες οι συναλλαγές θα γίνονται… Το ορθόν: βάσει του οποίου θα γίνονται... Βάσει: Είναι η ξεχασμένη, λόγω αγνωσίας συντακτικού και γραμματικής, Δοτική του τρόπου ή του μέσου της αρχαίας και της καθαρευούσης. Οι τούρκοι δρουν βάσει προμελετημένου σχεδίου (γι αυτό ας έχομε το νου μας, ιδία οι Κυβερνώντες). Άλλη διατύπωση: Το Νομοσχέδιο, το οποίο θα είναι βάση για όλες τις συναλλαγές.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 12 Ιανουαρίου 2017, αρ. φύλλου 868
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.