ΘΑΝΑΣΗ ΜΠΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ: Το Τσαρσί | το τώρα και το κάποτε

ΟΔΟΣ 30.3.2023 | 1168

Πόσο ακούγονται δημοσιογραφικές φωνές, λίγες αλλά δυνατές, που συνεχώς αρθρογραφούν για την ερήμωση του ιστορικού κέντρου; Είναι σαν να ηχούν σε έρημο και να χάνονται στους άμμους της απάθειας των εκλεγμένων.

Όσο αποκαρδιωτικός, αφιλόξενος και ανεπιθύμητος είναι ο χειμώνας, ειδικότερα για τα χρόνια του δικού μου χειμώνα, είναι μια απαραίτητη επιλογή που κάνω κάποια δειλινά να εγκαταλείπω την ανυπόφορη φυλακή της μοναξιάς του σπιτιού μου, να λησμονώ απαραίτητα την υποταγή στην μοίρα του τέλους μου και μια ανυποχώρητη επιθυμία να με εξαναγκάζει, έστω να απολαύσω, πιο λεύτερος την χαρά για ζωή, όση και αν μπορεί να είναι αυτή, ενός μικρού περιπάτου στον δρόμο της γειτονιάς μου, την οδό Μητροπόλεως.

Το κακό όμως είναι ότι κάθε φορά που το επιχειρώ, από την μια με το προσεγμένο βηματισμό μου στα στενά πεζοδρόμιά της, πότε στο ένα και πότε στο άλλο να ξεμουδιάζω και να χαλαρώνω, και από την άλλη να ζαρώνει και να γίνεται κουβάρι η ψυχή μου από το δέος που προκαλεί η εγκατάλειψή της, στάζοντας στα σωθικά μου άμετρες σταγόνες απαρηγόρητης πίκρας.

Και χωρίς να είναι αναπόφευκτο το γεγονός αυτή η αποκαρδιωτική ερημιά της, να μην με απογυμνώνει από κάθε είδους αυταπάτες για το παρόν της και για ποιο θα είναι το μέλλον της.

Και μόνον περίπου στα διακόσια μέτρα, από το κατάκλειστο Παλλάδιο και το ανοικτό περίπτερο αντίκρυ του, μέχρι την τόσο κακόγουστα ανανεωμένη πλατεία της Ομόνοιας, με χαμένες λόγω εποχής τις χαρούμενες παιδικές φωνές, δέκα καφενεία για λίγες ώρες κρατούν την νυχτερινή ζωή αυτού το ιστορικού δρόμου με συνταξιούχους και άνεργους πελάτες.

Και όποιος κυκλοφορήσει τις ύστερες ώρες αυτό που θα συναντήσει από ζωή είναι οι γάτες που ερωτοτροπούν και τα αδέσποτα που την λερώνουν.

Με τα σπίτια, με πάρα πολύ λίγα παλιά, κουφάρια μαδημένα από την λαιμαργία των χρόνων, να εκπέμπουν την θλίψη τους ρουφηγμένη από τους σοφάδες, τις πέτρες τους και τα κεραμίδια τους, με τα καινούργια απροσάρμοστα σαν γεροντοκόρες, αδέξια και κακόγουστα μπουδραρισμένες να λερώνουν την αρχοντιά τους και όλα μαζί με την νεκρική σιωπή τους να μοιάζουν σαν να κηδεύουν το παρελθόν του.

Άδικος όμως ο κόπος μου στην προσπάθειά μου για να καταλογίσω τις ευθύνες γι’ αυτήν την ερήμωση της ιστορικής περιοχής σε άλλους. Γιατί το φταίξιμο τελικά ανήκει αποκλειστικά σε όλους εμάς, τους δημότες αυτής της πανέμορφης και χαρισματικής πόλης, που ανεύθυνα και ανώριμα δίνουμε αξιώματα σε κάποιους πάρα πολύ μεγαλύτερα από το μπόϊ τους, για να αποδειχθεί στην συνέχεια ακόμη πιο μικρότερο από όσο ήταν πριν πάρουν το αξίωμα. Και μιλάμε για κανόνα και όχι για αμελητέα μικρο-εξαίρεση.

Να είμαστε δε ακόμα πιο απαράδεκτοι και με πολύ περισσότερες ευθύνες που συνεχίζουμε αυτήν την νοοτροπία, επαναλαμβάνοντας το ίδιο τραγικό λάθος ύστερα μάλιστα από τόσα και τόσα παθήματα.

* * *

[...] Σε αυτή την Καστοριά του σήμερα, και στην ίδια κεντρική οδό και περιοχή, αναγνώστης παρατήρησε σε φωτογραφία εποχής, που πλαισίωνε το άρθρο του κ. Αθανασίου Μπατσόπουλου (Το Τσαρσί, το τώρα κι του κάποτε), ότι εκεί μπροστά στο Επιμελητήριο, υπήρχε κάποτε και μικρός σταθερός κάδος για απορρίμματα των διερχομένων με τα διακριτικά «Δ.Κ.» δηλαδή Δήμος Καστοριάς. ΟΔΟΣ 11.5.23 | 1174

Το φταίξιμο τελικά ανήκει αποκλειστικά σε όλους εμάς που ανεύθυνα και ανώριμα δίνουμε αξιώματα σε κάποιους πάρα πολύ μεγαλύτερα από το μπόι τους, για να αποδειχθεί στην συνέχεια ακόμη πιο μικρότερο από όσο ήταν πριν πάρουν το αξίωμα.

* * *

Όμως πάντα σε όλους αυτούς τους μικρο-περιπάτους να σβήνουν οι μίζερες εικόνες αυτού του δρόμου του. Τώρα και οι συλλογισμοί μου να παίρνουν αντίστροφη πορεία και να τρέχουν με ταχύτητα αστραπής στο παρελθόν του Κάποτε του αλησμόνητου Τσαρσί ανασέρνοντας στην επιφάνεια την σφριγηλή ζωντάνια της ιστορίας του. Τότε που η πίστη στον Θεό και τους Αγίους του ζούσε στην ακμή της και κρατιούνταν στέρεα στους θρησκευτικούς ουρανούς με ένοικο στο Μητροπολιτικό Ναό της Παναγίας, τον Άγιο ποιμενάρχη Νικηφόρο από όπου και πήρε το όνομά του ο δρόμος στον οποίο έδινε βροντερό το παρόν του ο κόσμος της πόλης γιορτάζοντας με τον τρόπο του τις Κυριακές και τις αργίες των Αγίων.

 

Χείμαρρος πραγματικός ο κόσμος, σε αυτά τα λίγα μέτρα αυτού του δρόμου, να δημιουργούν το αδιαχώρητο και να πηγαινοέρχονται σε έναν περίπατο ωρών, κι όταν ακόμα ήταν ανάρριχτα βαριά τα σύννεφα στον ουρανό. 

Μυρμήγκια αναρίθμητα —όχι αυτά είναι σιωπηλά, δεν έχουν φωνή—  σμήνος μελισσών με το μονότονο χαρακτηριστικό βουητό από όλον αυτόν τον λαό, κάθε ηλικίας, που εξιστορούσε ο καθένας τα δικά του στην παρέα του.

Εδώ φτεροκόπαγε και ο Έρωτας και βελοστόχευε καρδιές που δεν αργούσαν κιόλας να σμίξουν στην ζωή. Εδώ και η χειμωνιάτικη κοσμική ζωή με τις πέντε ταβέρνες και την ξέχωρη πελατεία της η κάθε μια. Η Γωνιά του Μπιμπίκα με το οικογενειακό περιβάλλον. Του Σιαπέρα για τους παραδοσιακούς μερακλήδες. Ο Κατήφορος του Γράσια για τους πότες. Τα Κουδούνια του Πυρίλη για τους ρομαντικούς με τις κιθάρες και τις καντάδες. Τα Σουτζουκάκια του Στέφανου για το μετρημένο χαρτζιλίκι.

Εδώ και τα τέσσερα ζαχαροπλσστεία του Τζιουμάκη, του Σινάτικα, του Βλάσση και του Μυλωνά, που το κάθε ένα από αυτά ικανοποιούσε την καστοριανή πελατεία του με το ξέχωρο προϊόν του. Αλλά και το μεγάλο Καφενείο του Ρόντση την Αίγλη με τους πολλούς καθρέπτες και το πιάνο στο πατάρι.

Από εδώ κυκλοφορούσαν και όλες μα όλες οι ειδήσεις, μαθαίνονταν τα γεγονότα όπως συνέβαιναν στην κοινωνική ζωή. Με ταχύτητα αστραπής έφθανε από την μια άκρη στην άλλη της βόλτας στο Τσαρσί και η αληθινή είδηση αλλά και τα χωρατά, που πολλά από αυτά συνέβαινε πολλές φορές να καταλήξουν από στόμα σε στόμα σαν πραγματικά γεγονότα.

 

Εδώ λειτουργούσαν πέντε τον αριθμό κινηματογράφοι που ανανέωναν τις πολιτιστικές αντιλήψεις που γένναγαν πολιτισμό οι αίθουσές τους πέρα από τα έργα τους με θεατρικές παραστάσεις, με συναυλίες και διαλέξεις αναμορφώνοντας νοοτροπίες και πλάθοντας χαρακτήρες των νέων και όχι μόνον.Αλλά ακόμα ακόμα εδώ και τα άσβηστα αχνάρια που άφησε ο Βυζαντινός πολιτισμός με πρώτο το έμβλημα της πόλης την Κουμπελίδικη.

Όμως η πραγματικότητα είναι σκληρή και το αγκομαχητό ενός και δύο αυτοκινήτων που δοκίμαζαν την αντοχή τους οι οδηγοί στην ερημιά αυτού του δρόμου, σου δίνουν το ηχηρό χαστούκι για να ξυπνήσεις και να ξαναγυρίσεις στο τώρα αλλά και στο ακατάστατο δωμάτιό μου με την ξυλόσομπα σβηστή από την έλλειψη για δέκα ολάκερα χρόνια νοικοκυράς. Για να μου γίνουν σαράκι οι ερωτήσεις και να μου στερούν την γαλήνη της βραδιάς.

Αλήθεια πόσο μπορούν με όσους αγώνες και αν δίνουν οι πολιτιστικοί  σύλλογοι της περιοχής για να ξαναφέρουν λίγη ακόμα ζωή από τα παλιά στο Τσαρσί;

Πόσο ακούγονται δημοσιογραφικές φωνές, λίγες αλλά δυνατές, που συνεχώς αρθρογραφούν για την ερήμωση του ιστορικού κέντρου; Είναι σαν να ηχούν σε έρημο και να χάνονται στους άμμους της απάθειας των εκλεγμένων. 

Για πόσο καιρό τέλος πάντων ακόμη αυτήν η περιοχή και αυτή η πόλη θα μείνει χωρίς Πνευματικό Κέντρο, χωρίς Αρχιτεκτονική Σχολή; Για πόσο τις ατέλειωτες νύχτες του χειμώνα θα ακούγεται και μόνον το φτεροκόπημα της νυχτερίδας να εξιστορεί την ερήμωση του ιστορικού κέντρου;

Η απάντηση η δική μου σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι να συνετιστούμε και να δώσουμε επιτέλους την εξουσία σε ανθρώπους που το μπόι τους θα είναι πολύ πιο ψηλότερο από αυτήν. Και αναφέρομε σε όλους τους τομείς της εξουσίας. Τα χέρια τα δικά μας κρατούν την μοίρα αυτού του τόπου. Καιρός όμως να το συνειδητοποιήσουμε.

Φωτογραφίες (στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας) παλαιών ετών από το Τσαρσί.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 30 Μαρτίου 2023, αρ. φύλλου 1168.

Σχετικά:

• ΟΔΟΣ: Μονόχρωμοι | πολύχρωμοι | πλαστικοί | ξύλινοι | μεταλλικοί | μικροί | μεγάλοι | διαφόρων σχημάτων
• Οι Τσαρσινοί
• ΟΔΟΣ: Έρημα
• ΟΔΟΣ: Και φυσικά είναι.
• ΟΔΟΣ: Αρχιτεκτονική: Ζήτημα Επιβίωσης
• ΟΔΟΣ: Η ναρκισσιστική επιδημία της Καστοριάς
• ΟΔΟΣ: Για την... «ομορφιά και την υγεία»!
• ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ: Η οικονομία της Καστοριάς
• ΟΔΟΣ: Iamcastropolitana
• ΑΘΗΝΑΣ ΓΙΟΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ: Καστοριά, μια ξεπεσμένη αρχόντισσα
• ΟΔΟΣ: Καλημέρα Βιετνάμ
• ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Βυζαντινή; Ἀρχόντισσα;
• ΟΔΟΣ: Η ενδημική γρίπη
• ΟΔΟΣ: निर्वाण