 |
| ΟΔΟΣ 3.8.2017 | 897 |
Ακούω τρέμοντας σιωπή
Αύγουστος 2017
Με την καθοριστική ‒όπως και πέρσι‒ συμβολή του στενού συνεργάτη και φίλου της ΟΔΟΥ κ. Νώντα Τσίγκα, το αφιερωμένο στην ποίηση φύλλο της εφημερίδας για το έτος 2017 περιλαμβάνει «άπαντα τα ευρισκόμενα» ποιήματα του Ίωνα Δραγούμη (που γράφτηκαν μεταξύ 1898-1905).
Η έκδοση αυτή έρχεται ώστε να συμβάλλει ακόμα περισσότερο στην γνωριμία μας με αυτόν τον σημαντικό Έλληνα, το έργο του οποίου δυστυχώς μέχρι σήμερα έχει είτε αποσιωπηθεί, είτε προβληθεί και παραδοθεί σε συχνά μονομερή, στρεβλή ή αποσπασματική ανάγνωση. Η συμμετοχή στην παρουσίαση αυτήν της καθηγήτριας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Ιωάννας Ναούμ, η οποία υπογράφει ένα εξαίρετο εισαγωγικό κείμενο, προσφέρει το απαραίτητο κύρος και σημασία στην απόπειρα.
 |
| ΟΔΟΣ 3.8.2017 | 897 | σελ. 2 |
Για την ΟΔΟ, η οποία ήδη από τις αρχές της τρέχουσας χρονιάς δημοσιεύει συστηματικά σε επιμέλεια του κ. Νώντα Τσίγκα αποσπάσματα από τα αδημοσίευτα ημερολόγια του Ίωνα Δραγούμη (1902-1908)¹, η πρωτοβουλία της έκδοσης συνδέεται άρρηκτα και με το γεγονός ότι Ίων Δραγούμης, μέλος της επιφανούς αστικής οικογένειας των Δραγούμηδων, που έλκει την καταγωγή από το Βογατσικό της Καστοριάς, δραστηριοποιήθηκε έντονα κατά την περίοδο του «Μακεδονικού αγώνα» (του οποίου αυτός υπήρξε στην ουσία η ψυχή και ο πνευματικός ηγέτης), ενώ επίσης διετέλεσε ανεξάρτητος βουλευτής Φλωρίνης (εκλογική περιφέρεια στην οποία ανήκε και η Καστοριά), κατά την ολιγόχρονη –πενταετή μόλις– παρουσία και πορεία στα πολιτικά πράγματα, την οποία αρχικά διέκοψε η εξορία, ενώ ανέκοψε οριστικά η ιταμή δολοφονία του στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1920.
Σήμερα, 100 σχεδόν χρόνια μετά τον θάνατό του, η συχνότατα χαοτική αντίληψή μας για την Ελλάδα, τον πατριωτισμό, τον κοσμοπολιτισμό, την κατεύθυνση της Ευρώπης, την πολιτική, το ήθος των δημοσίων ανδρών, ίσως ακόμα έχει πολλά να αντλήσει από τις ιδέες και το παράδειγμα του βίου αυτού του μεγάλου Έλληνα, του μοναδικού κατά τον Ελύτη.
Με εφόδιο την υψηλή μόρφωση, τις μεταβαλλόμενες διαρκώς φιλοσοφικές, πολιτικές, εθνικές, κοινωνικές του απόψεις, την αέναη έρευνα «του εαυτού» χωρίς ποτέ να χάνει το κέντρο βάρους και με αδιάσπαστη την ενότητα της ιδεολογίας του, ο Δραγούμης διάβηκε ως φωτεινό μετέωρο και σφράγισε με τον θάνατό του την δεκαετία του αδελφοκτόνου (αλλά και πατριδοκτόνου) «Εθνικού διχασμού».
 |
| ΟΔΟΣ 3.8.2017 | 897 | σελ. 3 |
Η ΟΔΟΣ «θυμάται» με την κίνηση αυτή ‒καθώς καλοκαίρι δημοσιεύει τα ποιήματά του στο αφιερωματικό της φύλλο,‒ εκείνο το μεσημέρι της 31ης Ιουλίου (13ης Αυγούστου με το νέο ημερολόγιο) του 1920, κατά το οποίο ο Δραγούμης δολοφονήθηκε από την προσωπική φρουρά του Ελευθ. Βενιζέλου. Η θερινή ραστώνη, μοιραία θα λάβει κάτι από την πικρή γεύση του μοναχικού θανάτου ‒στην "αρένα"‒ ενός τίμιου, φλεγόμενου και ευγενούς άνδρα. Αξίζει η περιδιάβαση των ποιημάτων του σ’ αυτή την συλλογή.
Πολλές από τις εικόνες που κοσμούν το αφιέρωμα (όπως και το εξώφυλλο) αποτελούν λεπτομέρειες πινάκων ζωγραφικής του αείμνηστου πανεπιστημιακού γιατρού, ζωγράφου και λογίου Χρυσόστομου Τζημάκα² συντοπίτη του Ίωνα, ο οποίος λάτρεψε τον Ίωνα και το έργο του. Έχει κανείς την αίσθηση ότι ο Χ.Τ. δημιουργούσε παρακαταθήκη, γι’ αυτήν την εικονογράφηση της πρώτης μεταθανάτιας συλλογής ποιημάτων του Ίωνα, αφήνοντας στον καμβά τις στοχαστικές και περίτεχνές του πινελιές. Την εικονογράφηση του λευκώματος συμπληρώνει και ζωγραφική του ζωγράφου Νικολάου Δραγούμη αδελφού του Ίωνα (1874-1933)³.
Το σημερινό φύλλο αποτελεί χορηγία του Μπαγκείου Ιδρύματος, μέλος του οποίου διατελούσε και ο Ίων Δραγούμης μέχρι την ημέρα του θανάτου του, την διοίκηση του οποίου η ΟΔΟΣ ευχαριστεί. Δεν μένει παρά να θυμηθούμε κλείνοντας ‒αφού πρώτα ευχαριστήσουμε εκ βάθους τους συντελεστές της έκδοσης αυτής‒ τα λόγια του ποιητή Στέφανου Μπεκατώρου⁴ για τον Ίωνα Δραγούμη:
[…] Ο Ίων μιλεί και ηχεί κaι μετράει νομίζω όσο και όπως ο Μακρυγιάννης, ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Παπαδιαμάντης, ο Βάρναλης, ο Παλαμάς, ο Καρυωτάκης, ο Γιαννόπουλος, ο Σικελιανός, ο Κόντογλου, ο Καζαντζάκης, ο Καβάφης, η Αγγελική Χατζημιχάλη, ο Γιώργος Σαραντάρης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Εγγονόπουλος, ο Θεοτοκάς, ο Πεντζίκης, ο Πικιώνης, ο Άρης Κωνσταντινίδης, ο Νίκος Καρούζος, ο Τσαρούχης, ο Μάνος Χατζηδάκης, ο Μ. Ράπτης (Pablo) και τόσοι άλλοι αείζωοι πνευματικοί σηματωροί του τόπου μας με τον Καημό τη Ρωμιοσύνης μέσα τους, είναι μέσα στον Ελληνισμό διότι είναι οικουμενικοί. Ότι τους χαρακτηρίζει είναι η ανθρωπιά, δηλαδή η πνευματική ευθύνη και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου, ο οποίος αναπτύσσεται και έχει την «ιστορία του φυτού», όπως θα έλεγε ο Σολωμός, και έχει ρίζες στο χώμα στον ουρανό που είναι χώμα με κλωνάρια φύλλα και άνθη να υψώνονται να θέλουν την ένωσή τους με το παντού και το πάντα υποταγμένα στον ξυνό λόγο (Ηράκλειτος) στο «κοινό και στο κύριο» (Σολωμός) και αφού έχουν σπόρους –ιδέες να βασανίζονται πολύ και να πεθαίνουν ο καθείς με τον πικρό τρόπο του αφού έτσι πρέπει να γίνουν καρπός που θα δώσει νέους σπόρους […].
Καλό καλοκαίρι.
1. Εφημ. ΟΔΟΣ, "Θα ζήσω καίοντας τον εαυτό μου" - Τα αδημοσίευτα Ημερολόγια του Ίωνα Δραγούμη (1902-1908) - Από το Αρχείο του Ίωνα Δραγούμη /Γεννάδειος Βιβλιοθήκη / Ανθολόγηση-Επιμέλεια: Νώντας Τσίγκας.
2. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην κ. Σάσα Τζημάκα-Νάτσινα, για την άδεια αναδημοσιεύσεως λεπτομερειών έργων του αδελφού της Χρυσοστόμου Τζημάκα από το λεύκωμα που ο ίδιος τύπωσε το 2009 με τον τίτλο Χρυσόστομος Τρ. Τζημάκας-"Εικαστικές δημιουργίες".
3. Από το λεύκωμα: "Νίκος Δραγούμης ο ζωγράφος"- ΜΙΕΤ, 2015.
4. Στέφανος Μπεκατώρος, "Το ανθολόγιο του Νουμά", Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2002.
Τα ποιήματα είναι διαθέσιμα
μόνο στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας
* * *
 |
| ΟΔΟΣ 3.8.2017 | 897 | οπισθόφυλλο |
(Οπισθόφυλλο): «Το Πάσχα […] το μεσημέρι τον καλέσαμε sans facons¹ να έλθει να τσουγκρίσουμε μαζί τα κόκκινα αυγά και τον πήραμε στο αμάξι μας και τον πήγαμε στο σπίτι μας. Μετά το πρόγευμα, στη βεράντα παίρναμε φωτογραφίες, ενώ περνούσε εμπρός στον αντράδελφό μου, του πήρα ένα snap-shot² για ενθύμηση. Ήταν όμως πολύ κοντά στην Kodak μου και βγήκε flou³. Το φιλμ αυτό σώζεται ακόμα, το μόνο, με τα θαμπω μένα του χαρακτηριστικά, αλλά με την ολοζώντανη κίνηση και την σιλουέτα την τόσο δική του».
Πηνελόπη Σ. Δέλτα*
* Η φωτογραφία και το απόσπασμα προέρχονται από το βιβλίο «Αναμνήσεις 1921»/Αρχείο Πην. Σ. Δέλτα. Επιμέλεια Αλεξ. Π. Ζάννας-Εκδόσεις Ερμής 2007)
1. sans facons = χωρίς επισημότητες 2. snap-shot = φωτογραφικό στιγμιότυπο 3. flou = ασαφές.
* * *
Εικόνα εξωφύλλου: Χρυσοστ. Τρ. Τζημάκα, "Άγιο Όρος- Mυλοπόταμος" (λεπτομέρεια), λάδι με σπάτουλα σε μουσαμά (2003)
Εικόνα 2ης σελίδας: Χρυσοστ. Τρ. Τζημάκα, "Ελιόδεντρα" (λεπτομέρεια) λάδι με σπάτουλα σε μουσαμά (2008). Από το εκτός εμπορίου λεύκωμα "Χρυσόστομος Τρ. Τζημάκας, Εικαστικές δημιουργίες"- Θεσσαλονίκη, 2009.
Εικόνα 3ης σελίδας: Από το Αρχείο Ίωνος Δραγούμη - Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.
Υπόλοιπες φωτογραφίες:
-Νίκου Δραγούμη: "Τοπίο στην Προβηγκία". Μολύβι και μελάνι. Aπό τον κατάλογο-λεύκωμα του ΜΙΕΤ "Νίκος Δραγούμης ο Ζωγράφος" 2015.
-Νίκου Δραγούμη: "Κοκκιναράς", 1904. Λάδι σε μουσαμά. Από τον κατάλογο-λεύκωμα του ΜΙΕΤ "Νίκος Δραγούμης ο Ζωγράφος", 2015.
-Ο Ίων Δραγούμης ανάμεσα σε γυναίκες -συζύγους των συνεξορίστων του πολιτικών και κορίτσια της Κορσικής- στα χρόνια της εξορίας του στο Αιάκειο. Αρχείο Ίωνα Δραγούμη -Γεννάδειος βιβλιοθήκη.
-Νίκου Δραγούμη: "Η οροσειρά Λεζ Αλπίν, Σαιν Ρεμύ, Προβηγκία". Μολύβι και μελάνι. Από τον κατάλογο-λεύκωμα του ΜΙΕΤ "Νίκος Δραγούμης ο Ζωγράφος", 2015.
-Νίκου Δραγούμη: "Σκύλος". Κάρβουνο. Από τον κατάλογο-λεύκωμα του ΜΙΕΤ "Νίκος Δραγούμης ο Ζωγράφος", 2015.
-Νίκου Δραγούμη: "Ένας βιολιστής" / λεπτομέρεια από σελίδα με σχέδια. Από τον κατάλογο/λεύκωμα του ΜΙΕΤ "Νίκος Δραγούμης ο Ζωγράφος", Αθήνα -2015.
-Χρυσόστομου Τζημάκα: "Καστοριανό καράβι", Πλαστικό σε ξυλοτέξ (1997). Από το εκτός εμπορίου λεύκωμα "Χρυσόστομος Τρ. Τζημάκας, Εικαστικές δημιουργίες"-Θεσσαλονίκη, 2009.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ, στις 3 Αυγούστου 2017, αρ. φύλλου 897·
στο ετήσιο ειδικό καλοκαιρινό αφιέρωμα της εφημερίδας στην ποίηση.
στο ετήσιο ειδικό καλοκαιρινό αφιέρωμα της εφημερίδας στην ποίηση.
Σχετικά:
- ΙΩΑΝΝΑΣ ΝΑΟΥΜ: Στίχοι σταχτιοί και τριανταφυλλένιοι
- ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: Αγαπητέ Δραγούμη…
- Ίων Δραγούμης: Έχω την αγάπη των Μακεδόνων...
- ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: Αστραπή στην άκρα του γκρεμού μας
Αφιερώματα Αυγούστου της ΟΔΟΥ
1999 «Palatina»
(Αρχαία ελληνική ποίηση)
(Σοννέτα του Σαίξπηρ)
2001 «Λησμονημένου Αυγούστου κρίνοι»
(Αποκηρυγμένα ποιήματα του Κων/νου Καβάφη)
2002 «Της μιας στιγμής καλοκαιριού»
(Whitman, Elyard, Holderlin, Ρίλκε, Blake, Lane, Young)
2003 «Μεθυστική ζέστη του καλοκαιριού»
(Wallace Stevens)
2003 «Της ηδονής μια νύχτα, ή ένα πρωΐ της φεγγερό» (β’ εξώφυλλο)
(2003: Έτος Καφάβη)
2004 «Ολυμπιόνικοι»
(Πίνδαρος -Athens 2004)
2005 «-Quoi? - L´ Eternite»
(Αρθούρος Ρεμπώ)
2006 «Πασίχαρα τα πλοία»
(Φεντερίκ Χέντερλιν)
(ποίηση από τα blogs)
(Κινέζικη ποίηση ολυμπιακοί αγώνες)
(Καστοριανοί εκφραστές κ.ά. )
(Αφρικανική ποίηση - Mudial 2010)
(Αργεντινοί ποιητές-κρίση)
(100 χρόνια από την απελευθέρωση, Καστοριανοί ποιητές)
2013 «Aραβική Άνοιξη»
(Άραβες ποιητές)
2014 «Brasilidade»
(Ποιητές της Βραζιλίας)
2015 «CUBA | Love | Revolución»
(Ποιητές της Κούβας)
2016 «Ἡ ποίησις σώζοι τήν Συρία»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.